Z k. 1924 było 883 zakładów handlowych, w tym 184 większych i średnich (23 pol. i 161 żyd.), i 699 małych (114 i 585). W 1928 było 25 sklepów dużych i 326 małych, z których większość znajdowała się przy staro- i nowomiejskim rynku oraz dwu głównych ulicach (1937 - 227). W 1937 istniało 14 sklepów powstałych jeszcze w XIX w. (najstarsze z 1850 i 1863), a największy zatrudniał 11 osób. Łącznie z handlu utrzymywał się co czwarty Zamościanin (tak wysoki wskaźnik miał np. Frankfurt n/Menem). osobne hasło: Sklepy przedwojenne. W XII 1938 centralna prasa podawała, że Zamość staje się ważnym ośrodkiem handlowym COP - w ciągu roku przybyło 20 nowych sklepów. W 1924 na czele Związku Kupców Chrześcijańskich stał Antoni Dulowski.
W 1939 największymi dochodami wśród właścicieli sklepów (nie licząc składów aptecznych) wykazali się: Józef Rodak, Franciszek Janicki, Alojzy Szoll, Franciszek Adamski (Dom Handlowy, ul. Żeromskiego 11a) i Stanisław Rams.
W 1943 niemiecka SWG (osadnicza spółka osadnicza) przejęła oddział spółdzielni "Robotnik" głównie miała pracować na rzecz niemieckich nasiedleńców (364 zatrudnionych - Polacy i osadnicy).  W 1918 powstała I-sza hurtownia (osobne hasło: Hurtownie). Istniały też stowarzyszenia kupieckie: chrześcijańskie (zał. 1918), żydowskie hurtowników (zał. 1925) i detalistów (zał. 1930), liczące odpowiednio 80, 150 i 280 czł. (1937). Też osobne hasło: Jarmarki, Targi, Targ i Targowiska.
Sklepy + drobny handel w 1920 r.

Spożywcze i kolonialne 16+192
Z wodą sodową, owocami i drobiazgami 2+109
Galanteryjne 1+53
Łokciowe i bławatne 1+45
Piekarnie i wyroby cukiernicze 10+31
Handle żelazne 0+17
Nafta, sól, oliwa, smary 0+16
Handle skóry i przyborów szewskich 1+12
Handel naczyń kuchennych 0+10
Handle mleka i masła 0+7
Handel obuwiem 0+7
Drzewo, węgle, mat. budowlane 0+7
Konfekcja męska i damska 0+7
Apteki i składy apteczne 1+5
Handle słomy, siana, sieczki 0+5
Księgarnie i handle papieru 2+3
Handel wapnem 0+4
Handle jaj 0+4
Handel farb, olei, mydła 0+3
Handel instrumentów muzycznych 0+3
Handel uprzęży 0+3
Handel drożdży 0+3
Maszyny rolnicze 1+1
Handel drobiu i pierza 0+1

Posiadacze świadectw handlowych najwyższej kat. (II) w 1933 r.
 
. Adamski Franciszek - hurtownia handl. towarów kolonialnych, Edelsberg Jankiel - tow. kolonialne i tyton., Fridman Abram - tow. kolonialne, Jungman Jehuda - spoż. kolonialne, Mateja Stanisław - kolonialny,
 . Pominkiewicz Aleksandra - h-l wódek, Przystupa Anastazja - h-l wódek, Wiśniewska Józefa - h-l wódek,
 . Ajzenfeld Alter - łokciowe, Edelsberg Józef - hurt tow. łokciowych, Szporer Berko - łokciowe, Ewigkeit Dawid - galanteria i komis obuwia, Gebet Rywa - galant., Szek Motel - konfekcja i galant., Kohen Jonta - sprzed. kaloszy,
 . Goldcwajg Jankiel - manufaktura, Goldcwajg Józef - manufaktura, Kesel Józef - manufaktura, Lubliner Bencjan - manufaktura, Marfeld Zalman - manufaktura, Waks Majer - hurtownia manufakt.,
 . Epsztajn Tobjasz - skład apteczny, Kłossowskich sukc. - apteka, Rubinzon Herman - apteka, Suchański M. i s-ka - apteka,
 . Finkelsztajn Zysia - skład żelaza i węgla, Fink Icek - skład żelaza, Frydling Icek - skład zelaza, Pfeffer Bajrach - sprzed. żelaza, Wagner B-cia - skład żelaza,
 . Goldsztajn A. - hurt. sprzed. naczyń kuch., Horenfeld H.L. - hurt sprzed. naczyń emal., Lenkiewicz Józef - naczynia kuchenne, Bryk Jakub - skład szkła, Flug
Jankiel - sprzed. mebli, Zegen B-cia - skład mebli,
 . Gryj Hersz - zegarmistrz i jubiler, Kohen Cypa - sprzed. zegarków i złotych wyrobów,
 . Kornfeld Herszko - komis tow. włókienniczych, Nikelsberg Tadas - skład komis. wyrobów bawełnianych,
 . Olszewski W. i s-ka - skup trzody, Tynderfir Dawid - skup i eksport jaj,
Szpajzman Aron - pośrednictwo handlowe, Sztern Nuchim - komisjoner, Wolski Adam - kantor loterii,
 . Dajes Anna - wyszynk wódek, Stanisławek Jan i Ciupa - restauracja.

Obrót  handlowy 1937
wywieziono pszenica (Kraków, Lwów, Warszawa, Lublin)  2673 t, żyto  (j.w.) 2728 t, jęczmień (W-wa, Gdynia) 1994 t, mąka (W-wa, Poznań, Lwów) 9290 t, otręby (W-wa, Poznań, Lublin, Gdynia) 8543 t, ziemniaki (Kraków) 710 t, mięso (W-wa) 6,4 t, bydło (W-wa) 74 szt., trzoda (W-wa, Katowice) 9624 szt., drób (W-wa) 31 tys. szt., tłuszcze roślinne (Kołomyja, Lwów), masło (W-wa) 94,5 t, piwo (Wołyń) 21 t.
przywieziono m.in. zboża, tylko do przemiału (W-wa) 435, węgiel 23.472 t, drzewo (powiat i okręg wołyński) 4.730 t, oliwa jadalna (Lublin) 37 t, mydło (Lublin, W-wa) 140 t.


 * W 1918 Szejwa Kac ze sklepu na Nowej osadzie za grubiańskie obchodzenie się z kupującymi wymyślanie im ukarany bezwzględnym 5-dniowym aresztem.
 * W 1936-75 przy ZOO znajdował się zespół charakterystycznych kiosków i pawiloników (osobne hasło: "Przyzoo").
 * W 1926 do Żydów należało 83% sklepów (więcej tylko Pińsk 95%, Przemyśl 90 i Łódź 86%).
* Przy końcu l. 20-tych pod starym adresem Ślusarska 17/Panieńska 1 był oddział "Singer Sewing Machine CO SA"