W dawnych czasach były odpowiednikiem późniejszych delikatesów. W Zamościu pierwsza wzmianka o takim sklepie pochodzi z 1873, gdy powstał duży, elegancki, nie zlokalizowany dzisiaj sklep kolonialno-galanteryjny J. Modrzewskiej (rozmaite wina, korzenie... wybór gatunkowy i z pierwszej ręki, nabywane po przystępnych cenach, zwraca uwagę eleganckie urządzenie sklepu, dobroć towarów). Chyba długo nie istniał (zawziętą walkę przeciw niemu toczyli Żydzi) skoro w 1881 reklamowano pierwszy polski, znany potem przeszło pół wieku renomowany sklep kolonialny Grzelińskich, Walerego, potem Kazimierza (Rynek Wielki 4). Wino sprowadzali w beczkach z własnych winnic w Tokaju na Węgrzech i polecali kawę świeżo paloną z własnej palarni. Później sklep przejęli Matejowie, w 1948 upaństwowiony (rybny).
Informator z 1890 wymieniał sklepy z towarami kolonialnymi następujących kupców - W. Grzeliński, St. Grządkowski, M. Kopelman i R. Fleszer. Od 1900 sklep kolonialny prowadził przez ponad 20 lat przy Rynku d. 12 Abram Ranc.
W 1922 na rogu ul. Bazyliańskiej i Grodzkiej powstał konkurencyjny Handel Win i Towarów Kolonialnych Piotra Siwiłły (początkowo wspólnie z J. Troszczyńskim), reklamujący się w 1938 jedyną wagą uchylną w mieście. Od 1949 jest to przez cały czas sklep PSS. 8 XI 1917 przy ul. Panieńskiej (róg Rynku) otwarto skład win, delikatesów i tow, kolonialnych p.f. Zubrzycki i Freyberg. W 1898 duży sklep tej samej branży otworzył w Nowym Rynku 33 Franciszek Janicki (też przetrwał pół wieku). Zlikwidowany 28 IX 1949 jako sklep spożywczo-kolonialny Władysławy Janickiej.

 * W informatorze z VIII 1919 były wymienione sklepy kolonialne Grzelińskiego, Zubrzyckiego, Freyberga, Janickiego oraz Listhausa i Szucha.