Powstała w 1822 w związku z poszerzeniem obwodu fortyfikacji i tym samym likwidacji dawnych przedmieść. Jej plan nakreślił Jan Malletski, wytyczając po obu stronach owo wytyczonej drogi lwowskiej 442 działki z położonym w centrum Nowym Rynkiem. Przy końcu 1826 zajętych było 250 działek. Wkrótce zamieszkało tu ok. tysiąca osób. Oprócz mieszczan przesiedlonych z przedmieść osiadło tu sporo Żydów, często nielegalnie. Wkrótce prawie cała zabudowa uległa zniszczeniu wskutek oblężenia (1831), następnie groźnego pożaru (1832). Jednocześnie w 1839 na Nowej Osadzie było ponad 200 placów niezabudowanych i opuszczonych.
Do Nowej Osady przeniesiono z twierdzy władze miejskie (do 1866), jarmarki, powstała drewniana bóżnica i reprezentacyjny zespół budynków poczty. W 1854 przy rynku i 25 ulicach stało 9 domów murowanych i 227 drewnianych, zamieszkałych przez 1567 osób, VI 1866 - 2278. Za pierwszy murowany budynek mieszkalny uchodził parterowy dom przy ul. Listopadowej 44, który wzniósł Niemiec Grau (później Kulaszyńskich, rozebrany w 1985). W 1884 na Nowej Osadzie było 4 kupców, 280 handlarzy, 46 rolników i 330 rzemieślników.
Ulice Nowej Osady w 1874 w kolejności liczby posesji: Długa 30, Jerozolimska 27, Targowa 26, Rynek 24, Dolna 15, Lwowska 14, Wysoka 13, Zarwanica 13, Spodek 12, Kościelna 10, Górna 8, Rzymska 6, Hrubieszowska 6, Wygon 2, Tabor 2, Przejezdna 2, Przekop, Brukowana, Browarna (razem 214), ponadto wymienione jeszcze przed końcem wieku - Cerkiewna, Szewska, Gęsia, Krasnobrodzka, Ogrodowa, Świętojańska.
Po kasacie twierdzy zezwolono na murowaną zabudowę już bez żadnych ograniczeń. Powstała nowa bóżnica, zajazdy, duży browar, młyny. W 1909 było 229 domów, 3575 Żydów, 1183 katolików i 227 prawosławnych. Do Nowej Osady należało 542 ha urodzajnej ziemi (w tym 131 łąk).
Po I wojnie świat. stała się siedzibą Gminy Nowa Osada, obejmując: Czołki, Horyszów, Hyżę, Jarosławiec Mały, Kalinowice Ordynackie, Karolówkę, Pniówek, Szopinek, Wólkę Horyszowską i Panieńską. W 1936 płn.-zach. część N. Osady zniszczył wielki pożar. W 1938 rozpoczęto budowę kościoła p.w. św. Krzyża (w 1837 nie doszła do skutku). W 1937 Nową Osadę zamieszkiwało 8,5 tys. osób (ponad 70% Żydów). Tu w pobliżu bóżnicy hitlerowcy utworzyli  getto. Po wojnie przez długie lata Nowa Osada, coraz częściej nazywana Nowym Miastem, nie wiele się zmienia. Z użycia stopniowo wyszła również nazwa.
Z pocz. l. 70. stopniowo dochodzi do przebudowy płn. części Nowego Miasta. W miejscu starej zabudowy, nierzadko z końca XIX w., powstają duże osiedla mieszkaniowe, dworzec, szkoła, dom towarowy, a w ostatnich latach 2 banki.


 * Pod k. XIX w. mieszkało tu najwięcej: Mendelsonów (99), Szwarcenbergerów (76), Sznycerów (66), Brondwajnów (62), Sobolów i Balów (po 44), Krajów (32), Horochów (30), Kozaków (27), Pleskaczyńskich (26) i Kicińskich (25).
 * Ze wspomnień Ignacego Maciejowskiego żołnierza gen. Dwernickiego (1831) -  Odległy o pół mili Zamość Nowy w najlichszym jest stanie, niebrukowany, drewniany, bez porządku, nieczysty i pełen błota, smutny wystawia obraz.
 *
Wg relacji z 1834 - Nowa Osada wznosi się w odległości dwóch wiorst za Bramą Lwowską. Obszerny dom rządowy przeznaczony na ekspedycję poczt, trzyma pierwsze miejsce pomiędzy wieloma po największej części drewnianymi domami, w których już kilkaset familii zamieszkuje. Rzuciwszy okiem na ten zbiór rozrzuconych w rozmaitem kierunku siedzib, rozumiemy, że to horda koczującego ludu, a nie zakład symetryczny miasta. Gdy ulice uzupełnione według planu zabudowaniami zostaną, ta osada okazałego miasteczka przybierze postać. (za "Kroniką Zamojską").

 * Nowy Zamość powstał w czasach ostatnich i ma charakter naszego przeciętnego miasteczka prowincjonalnego.Nowy Zamość jest miasteczkiem tedy mało interesującem pod względem zewnętrznym. Wzrost ludności wywołał jego powstanie, jako dopełnienie Starego Zamościa. ("Tygodnik Ilustrowany", 1912 nr 1)