Terminem tym używanym zamiennie z restauracją, konserwacją, rewaloryzacją, a ostatnio z rewitalizacją, najczęściej określa się odnowę zamojskich zabytków, chociaż z definicji najwłaściwszym była by - zwłaszcza w odniesieniu do l. 70. i 80. - rewaloryzacja. Do pierwszej, przedwojennej doszło w 1935-38 (Renowacja 1935-38).
Niewielkie prace konserwatorskie prowadzono w 1951. W 1953  powstało pierwsze studium historyczno-urbanistyczne zabytkowego Zamościa (J. Miłobędzki). W 1956-57 odnowiono elewacje, przebudowano kilka klatek schodowych, zmodernizowano niektóre sklepy i przebudowano niektóre dachy (18 mln zł). W 1961 MRN przedstawiła władzom wojew. i centralnym projekt gruntownej renowacji (opr. E. Zgnilec, E. Koba), ale przeszedł bez echa. 14 IX 1962 PMRN zawarło umowę o współpracy z Wydz. Architektury Politechniki Krakowskiej (od 1955 pomiary). W 1957-63 wydawano rocznie ok. 2 mln zł na remonty.
W 1964-74 doszło do drugiej renowacji Zamościa (Renowacja 1964-74). Ta "mała" renowacja poprzedziła zapoczątkowane uchwałą RM prace renowacyjne przeprowadzone na wielka skalę (Renowacja 1975-85).
Do 1982 za całość renowacji odpowiadał wojewoda, od 1983 prezydent, który miał również finansować renowację. Ok. 1986 renowacja zawężona została do rozmiarów symbolicznych. W poł. l. 90. główny ciężar finansowania przeniósł się na inwestorów prywatnych. Nowy impuls pracom przy zespole staromiejskim nadała możliwość pozyskiwania środków unijnych, z których Zamość od 2005 korzysta na wielką skalę (Rewitalizacja). Także Renowacja - instytucje,  Ochrona zabytków, Zabytki.

 * Renowacja (łac. re + novum - od nowa) - prace mające utrzymać lub przywrócić wygląd zabytku, lecz bez wkraczania w stan techniczny budowli;
rewaloryzacja (łac. re + valeo - znów mieć wartość) - działania mające doprowadzić zabytek do stanu umożliwiającego odbiór jego wartości, poprzedzone badaniami, stosowane w odniesieniu do całości przedsięwzięć w miastach historycznych;
restauracja (łac. restaurare - odnawiać, przywracać) - doprowadzenie zabytku do postaci najlepiej ukazującej jego walory, z uwzględnieniem nawarstwień substancji zabytkowych i wykluczeniem rekonstrukcji;
konserwacja (łac. conservare - zachowywać) - utrzymanie zabytku w stanie należytym, utrwalanie jego wartości, zapobieganie ich utracie [w praktyce termin ma mniej pasywne znaczenie];
rewitalizacja (łac. re + vitalis - znów zdolny do życia) - zagospodarowanie nieużytkowanego zabytku.