W 1815-30 funkcjonowała Dyrekcja Artylerii Twierdzy Zamość (dyr. ppłk Kazimierz Uszyński), z kompanią i oddziałem rzemieślników. W powstaniu listopadowym w twierdzy było 160 dział fortecznych i 100 zapasowych. Od 1832 Artyleria twierdzy podlegała Zachodniemu Okręgowi Artylerii Garnizonowej, wchodzącej w jej skład Brygady AG (skład 5 do 10 kompanii artylerii). Do służby w Zamościu kierowano następujące kompanie:
Do 1830 - 2 zamojska półkompania, 1832-37 - 3 kompania (kpt. Messing), 1837-46 - 5 i 6 kompania, 1846-1859 - 7 kompania, 1859-64 - Zamojska Kompania Artylerii Fortecznej, 1864-67 - Zamojska Półkompania Artylerii Fortecznej (skład kompanii - 4 oficerów, 20 ogniomistrzów, 170 kanonierów, 2 doboszy, 1 pisarz, 11 niefrontowych).
1854 twierdzy broniły 194 działa i 39 strzelb wałowych (po kasacie twierdzy większość wywieziono do Dęblina, część złomowano, a cenne historycznie zabrano do Rosji). W 1858 prowadzono doświadczalne strzelania z rakiet. W 1859 podzielono artylerię na forteczną i garnizonową. Jeszcze pod koniec XIX w. armaty trzymano w okolicach Pl. Wolności.
W Zamościu  w 1920 wyszła broszura Artylerja G. Przychodzkiego (wyd. Pomarańskich). Dawne działa z Zamościa posiada muzeum na Wawelu (3 lufy), muzeum Wojska Polskiego (1), Arsenał w Zamościu (5 - depozyt z Muzeum WP).  Osobne hasło: Ludwisarnia.
Stan artylerii 1 XI 1830
 xxx 36 ft 24 ft  12 ft 10 ft  6 ft  3 ft  razem
 armaty brązowe  -  2  16  - 6 -  24
 armaty żelazne  -  21  67  -  13  -  101
 armaty (zdobyczne)  -  -  3  -  6  6  15
 karonady żelazne  9 9 25  -  -  -  43
 haubice brązowe  -  -  2  4  -  -  6
 łącznie  9  32  113  4  25  3  186

 Ponadto:

 xxx 1-pudowe  1/2 pudowe  1/4 pudowe  Razem
 jednorogi żelazne 9  27  10 46
 xxx 12 cali  11 cali  9 cali  razem
 moździerze 9  1  10  20
Łącznie 252, w lawetach osadzonych 145, z których na stanowiskach armat 106 i jednorogów 21. Pozostałych lawet 59. Zmagazynowano kul pełnolanych 24-funtowych - 10.033 szt, 12-funtowych - 13.736, 6-funtowych - 17.687, 3-futowych - 4883, bomb 5-pudowych - 1972, 2-pudowych - 4144.
Po powstaniu artylerią dowodził Komendant Artylerii Fortecznej, w 1851-66 był nim płk Dymitr Szrejder (osobne hasło).

 * ob. w Arsenale kolekcja 24 luf i dział na łożach i drewnianych koziołkach
 - falkonet wielki  3 funt. kal. 30 mm
 - lufy armat polowych, hakownica lontowa z XVII w. (identyczne kiedyś na wałach)
 - działka 0,75 funt. odlane w Zamościu w XVII w.
 - strzelby wałowe skałkowe i kapiszonowe z XVII w.
 - armaty pruskie z XIX w.
 - akcesoria: stemple armatnie, szufle do prochu, kliny i młoty do podbijania   armat, kalibromierze, cyrkle artyleryjskie.
 * W 1859 były w Warszawie dwie krótkie armatki spiżowe z herbem Zamoyskich i datą 1689, wg Potockiego, sprowadzone na rozkaz Marcina Zamoyskiego.
 * 19 VIII 1937 przy szkole rzemieślniczej (arsenał) wykopano 120 kg lufę armatnią z mosiądzu.