Pierwsze światło elektryczne zabłysło na pocz. XX wieku w kamienicy Inlendera (Rynek Wielki 1), który miał pierwszy w Zamościu prywatny generator prądu. Własny generator (ul. Kościuszki 10) miała później, prawdopodobnie za sprawą Maurycego Zamoyskiego, również Kolegiata. W 1912 w agregat wyposażono Dom Centralny (na antracyt, w piwnicy w płn.-wsch. narożniku), a w czasie wojny własną elektrownią dysponowało również wojsko.
Elektrownia powstała z inicjatywy Rady Miejskiej. Początkowo rozważano elektrownię napędzaną wodami Łabuńki (negatywna ekspertyza, tylko 1/5 koniecznej siły). Budowę rozpoczęto jesienią 1918. Parową maszynę o mocy 150 koni par., później 275 kW (1922) zainstalowano w Bramie Lwowskiej Nowej i przyległych zabudowaniach, W VI 1919 powstała bocznica kolejowa i postawiono pierwsze słupy linii elektrycznej. Uruchomiona została 13 XII 1919, a rok później miała 375 abonentów i zasilała 2,5 tys. lamp oraz 5 silników elektrycznych (1920 - 16 prac.).
W 1922 prąd doprowadzono do szpitala. Jednak jeszcze w 1926 oświetlenia naftowego używano m.in. na dworcu kolejowym. 1 I 1927 posiadała 1200 odbiorców, Okazała się za mała na potrzeby miasta i zbudowano nową. Przed przeniesieniem doszło do pożaru (11 X 1928 zapaliły się sadze w kominie  nad paleniskami lokomobili, następnie dach). Osobne hasło: Elektrownia II