Istnieje od 1867, po I wojnie świat. jako gm. Nowa Osada (do 1954), następnie gmina Mokre i od 1974 ponownie gm. Zamość. W 1976 wchłonęła też gm. Wysokie i Zawadę, otaczając miasto ze wszystkich stron. Obszar 197 km2, ok. 20 tys. ludności. Po wojnie administracja gminy mieściła się w Sitnie, od 1974 przy ul. Akademickiej i od 1993 przy ul. Peowiaków.
Pierwsza siedziba władz gminy znajdowała się przed ob. kościołem św. Krzyża (dokładnie przed, miał 6 izb). W 1946 gminę uznano za budynek do rozbiórki (mieszkał w nim wtedy Siewień - fryzjer, Głowiński - stolarz, Fusiara). Przypomina o tym nazwa sąsiadującej z kościołem ulicy. Obok, od ul. Gminnej stał murowamy areszt ("koza").
* Wg Chlebowskiego w skład gminy Nowa Osada (17.596 mrg, 6.641 mieszkańców, w tym 2893 prawosławnych i 733 Żydów) wchodziły: Czołki, Horyszów Polski, Hyża, Janowice, Jarosławiec, Joannówka, folw. Kalinowice, Kornelówka, Pniówek, Podkarpie [?], Podtopole, Sitno, Sławęcin, Stabrów, Szlakówka, osada Szopinek, Topornica, Wólka Infułacka, Wólka Panieńska, Wólka Horyszowska, Żdanów.
