Zamość posiadał fortyfikacje z 7 bastionami zaprojektowanymi przez Bernarda Moranda. Na słynnym sztychu Brauna jest 8 bastionów (analiza geodezyjna dopuszcza taką ewentualność i późniejszą likwidację bastionu w płn. części). Powstały wraz z kurtynami (przełom XVI/XVII w.). Były to bastiony z orylonami (uchami). Cztery miały formy regularne, kształt pozostałych uzależniony był częściowo od warunków terenowych. Modyfikacjom uległ bastion III (k. XVII w.). Posiadały one wówczas w szpicach po 4 otwory strzelnicze (tylko bastion V - 6), w barkach 8 (III), 4 (I, II) albo 2 (pozostałe) otwory strzelnicze i w orylonach po 2 (oprócz II i III).
W l. 20. XIX w. zostały gruntownie zmodernizowane. Zabudowano kazamatami ich cofnięte barki - przestrzeń za orylonem (oprócz bastionu III), urządzono od wewnątrz galerie strzelnicze, tworząc w murze rząd otworów dla broni ręcznej, skasowano też wieżyczki strażnicze w barkach i szpicach. Kasując twierdzę wysadzono górną część murów bastionowych. Z czasem bastiony ulegały niwelacji, pozostając jako porośnięte trawą formacje ziemne. Całkowicie zniszczono bastion V. W trakcie renowacji odtworzono natomiast całkowicie bastion VII. w późniejszym czasie bastion III.
Numeracja bastionów (nosiły też nazwy od dni tygodnia):
obecna | pocz. XIX | 1809-22 | od 1822 |
1 |
6 7 1 2 3 4 5 |
1 2 3 4 5 6 7 |
1 7 6 5 4 3 2 |
* Jak oznajmiał w liście z 1654 do Sobiepana Bogusław Radziwiłl - ww Słucku powstał bastion nazywany bulwardem Zamoyskiego, wypominając jednocześnie Zamoyskiemu brak przyobiecanej armaty.