Ur. w Zamościu (Podtopole). Miał wykształcenie niepełne średnie. Od 1918 czł. PPS, służył przez 2 lata w 9 p.p., m.in. na froncie wschodnim. W 1922 wrócił do Zamościa, pracował m.in. jako gospodarz łaźni miejskiej. W 1926-39 był radnym miejskim. Współorganizował spółdzielnię "Robotnik" (w zarządzie). Przewodniczył zamojskiemu OKR PPS (1934-39), miejscowemu OMTUR (od 1925 czł. Komitetu Centralnego, gdzie poznał wybitnych działaczy socjalistycznych m.in. Dubois i Kohna). Uczestniczył we wszystkich kongresach obu tych organizacji. W 1923 założył i stanął na czele koła Związku Myśli Wolnej w Zamościu. Działał w Zw. Zawodowego Małorolnych (od 1930 sekretarz zarządu na 6 powiatów). Znakomity mówca wiecowy. Wielokrotnie aresztowany, pierwszy raz zamojskim więzieniu w 1919, należał do organizatorów buntu i sądzony, interweniował m.in. w sprawach pacyfikacji chłopskich i organizacji strajku chłopskiego. Zarekomendował w szeregi PPS późniejszego ministra H. Świątkowskiego.
W XI 1939 znalazł się na wśród przetrzymywanych zakładników, zagrożony przez gestapo potajemnie wyjechał do Warszawy, gdzie spotykał się z Kazimierzem Pużakiem i Adamem Próchnikiem. Próbuje skupić zamojskich socjalistów, po aresztowaniach w VI 1940 grupa rozpada się. Odwiedzał Zamojszczyznę jako kolporter spółdzielni "Łączność" i wysłannik "Barykady Wolności", utrzymywał związek z zamojską grupą PS, współpracował z wydziałem sabotażu lubelskich PS i Wydz. Organizacyjnym Socjal. Organizacji Bojowej, z którą w 1943 przeszedł do PPS WRN. Był w tym czasie centralną postacią lubelskich PS, od przełomu 1942/43 coraz bardziej angażując się w działalność w Warszawie. Uczestniczył w zjazdach, założycielskim Polskich Socjalistów (PS) i w II-gim IV 1943 zmieniającym nazwę na RPPS. Był zwolennikiem czynnych akcji przeciw Niemcom, na tym tle doszło do rozłamu w PS.
W początkowym okresie zajmował się przy pomocy PPS przygotowywaniem fałszywych ausweissów dla zagrożonych Żydów, szczególnie intensywnym po likwidacji zamojskiego getta. Założył Komitet Zamojsko-Lubelski Niesienia Pomocy Żydom (osobne hasło) z siedzibą w Warszawie, ratując kilkudziesięciu Żydów, m.in. z Zamościa (pod opieką 272 osoby). W 1942 reprezentując PPS WRN wszedł do Rady Pomocy Żydom "Żegota", należąc do najofiarniejszych jej działaczy. Do tego czasu jako Komitet, w zasadzie w pojedynkę załatwiał dokumenty, wyszukiwał mieszkania, dostarczał pieniądze, umieszczał dzieci w sierocińcach. Od lata 1943 kierował referatem terenowym RPŻ "Żegota", który objął 10 ośrodków spoza Warszawy i Krakowa (z Zamościem). Uczestniczył w powstaniu jako rejonowy delegat Rządu, zajmując się pomocą społeczną, przez obóz w Pruszkowie, trafił do Krakowa.
W 1948 w ramach czystki przed zjednoczeniem partii robotniczych usunięty został z PPS. Pracował w różnych instytucjach społecznych i spółdzielczych. Pozostawił wspomnienia i relacje, był znanym gawędziarzem. Zm. w Warszawie (cm. Północny). Nie założył rodziny. Jego nazwiska nie ma w jerozolimskiej bazie Sprawiedliwych wśród Narodów Świata! Jego siostra Helena Sendłak, działała w sekcji propagandy, aresztowana kilkakrotnie za kolportaż (1926-28). W 2022 na Plantach przy ul. Partyzantów na wniosek IPN powstał skwer jego imienia, w 2023 wmurowano tablicę pamiątkową (budynek d. łaźni, ul. Partyzantów).
SENDŁAK STEFAN (1889-1978) działacz socjalistyczny
- Szczegóły
- Nadrzędna kategoria: S
- Kategoria: SC-SJ
- Odsłon: 1528
- Galeria: