Kolejowe plany 1868-1910. Powstała dopiero w czasie I wojny światowej. W bardzo krótkim czasie, mając na uwadze względy wojskowe, w 1915 Komenda CK Wojskowej Kolei wybudowała linię Rejowiec - Bełżec (miał połączenie ze Lwowem), I - II 1916 z odgałęzieniem Zawada - Zamość. Przebudowano też prowizoryczną parowozownię. 16 VII 1916 otwarto nowy dworzec kolejowy, a dwa dni później udostępniono kolej dla ruchu prywatnego - Komunikacja kolejowa do 1944, Transport kolejowy.
Powstała też dwukilometrowa linia dowozowa do ładowni "Nowa Osada", którą przedłużono 1 VIII 1917 do Werbkowic (z tym dniem przemianowano "Osadę" na "Zamość Przystanek" popularnie nazywany rampą, formalnie Stacja PKP Zamość Nowa Osada. Jeszcze tego roku połączono Zamość z Hrubieszowem, następnie od I 1918 z Włodzimierzem. Niezadowolony był Magistrat z przecięcia miasta tamującymi ruch torami kolejowymi i planem budowy stacji towarowej przy ul. Lwowskiej (pismo z 1921 do dyrekcji w Radomiu, której podlegała tutejsza kolej, w sprawie pozostawienia jej przy ul. Szczebrzeskiej).
Na odcinku do Płoskiego po obu stronach nasypu, a także drogi znajdowały się wówczas bagniste nieużytki. W 1920 "Głos Zamościa" informował, że zarządy miast Lwowa i Zamościa czynią starania by linia światowej kolei  z Gdańska do Odessy przechodziła przez Zamość zamiast przez Zwierzyniec. Na pocz. l. 20. oprócz dworca stanęła m.in. parowozownia i 2 bliźniacze budynki mieszkalno-biurowe.
W 1925 miała się rozpocząć się budowa magistrali Zagłębie - Wołyń, która mogła się krzyżować ze szlakiem Gdańsk - Morze Czarne w Zamościu.  Z jakichś względów powstał wariant z pominięciem Zamościa o 30 km. Ostatecznie i ten pomysł nie doszedł do skutku.
W 1923 na zamojskiej stacji rozładowano 4605 wagonów, załadowano 4109 (osobne hasło: Transport kolejowy).  Wybudowano bocznice w rejonie ul. Okopowej i Krysińskiego (m.in. do elektrowni z ...wiaduktem nad ul. Koźmiana). Przebieg linii kolejowej przesądził o późniejszej lokalizacji dzielnic przemysłowo-składowych. W 1938 kolej zatrudniała 209 osób (w tym 35 umysłowych). Staraniem spółdzielni kolejarskiej powstało w l. 30. osiedle na Karolówce (osobne hasło).
Nie doszła do skutku lwowska inicjatywa przebudowy linii, tak by łączyła Gdańsk i Odessę (Zamość wg proj. z 1939 miał być jej punktem węzłowym). W 1940 Niemcy wybudowali tzw. spinkę (0,5 km), którą jadąc do Warszawy omijano Zawadę. Zabrali tory, ale torowisko w dobrym stanie jeszcze wiele lat po wojnie. Odchodząc z miasta Niemcy zniszczyli urządzenia stacji (22 VII 1944 wysadzili parowozownię, rampę i tory), spalili budynek dworcowy, rozebrali tory spinki - pozostało jednak nie wykorzystane już więcej pozostałości nasypu pod torowisko.

 * 16 VII 1916 nastąpiło uroczyste otwarcie kolei łączącej Zamość z zachodnią Europą. Starano się o nią za czasów rosyjskich. Ordynat Zamoyski pragnął ją nawet własnym kosztem wybudować, ale Rosjanie nie pozwolili. Mimo deszczu, mimo wczesnej pory na nowym dworcu zgromadziło się sporo publiczności. Na stację zajechał pociąg ubrany chorągwiami. W krótkich, ciepłych słowach przemówił pułkownik Fischer po niemiecku i po polsku, podnosząc ważność nowego połączenia kolejowego dla Zamościa i dziękując  oddziałowi kolei wojskowej, który, kierując robotami szybko i sprawnie wywiązał się  ze swego zadania. Potem zabrał głos przedstawiciel komitetu, dziękując pułkownikowi Fischerowi, który  dał inicjatywę  do budowy tej kolei. Po poświęceniu nowej drogi przez miejscowego kapelana x. Hausnera, przy dźwiękach krakowiaka, wygrywanego przez „lwowskie dzieci”, zebrani zajęli miejsca w wagonach i udali się do Zawady. W Zawadzie imieniem ordynacji zamojskiej przemawiał jej dyrektor. Po skromnym posiłku w gościnnym bufecie pociąg powrócił do Zamościa. (za "Ziemią Lubelską")
"Nowa Ziemia Lubelska" z 14 I 1925 - pisząc o niekorzystnym wariancie pominięcia Zamościa - który tak jest połączony, że by przejechać 90 km do Lublina ma się trzy przesiadki i 7 godzin podróży... Rozumie się towarowe ładunki na węglowych stacjach zatrzymują się przeciętnie  po kilkanaście godzin. Zamość nie może być pominięty jako punkt węzłowy  na rzecz bezludzia czy jakiegoś miasta o jednej oberży.
  * Dalszy intensywny rozwój miasta będzie wybitnie zależnym od przeprowadzenia  przez Zamość drogi kolejowej Lwów - Warszawa, w przeciwnym razie odsunięcie węzła kolejowego dalej ku zachodowi, sprowadzi powolny zanik dotychczasowego pięknego dorobku. (Wydawnictwo z okazji Targów Poznańskich, 1925)
 * Z tekstu o charakterze reklamowym z 1921 – Wkrótce ma powstać połączenie z Zagłębiem Dąbrowskim, zaprojektowano już nową linię kolejową przez Biłgoraj i Janów. Istnieje twierdzenie, że Zamość, to tworzące się wielkie miasto, z żelaną drogą na wschód i północ.
 * Odtworzenie niemieckiej spinki, która znacznie przyśpieszyła komunikację z Lublinem WDOKP w 1996 wyceniło na 50 mln n.zł.