Z Zamościa pochodziło wielu znanych za granicą żydowskich pisarzy (osobne hasło). Tłumaczem (z niemieckiego) książki Śmierć Abla Gessnera wydanej we Lwowie (1774) był lekarz zamojski J. S. la Carriere (pod tłumaczeniem w Zamościu). Z dworem zamojskim związany był wybitny pisarz polityczny Stanisław Staszic (osobne hasło), a z Liceum Królewskim literat, językoznawca i teoretyk literatury Józef Królikowski (osobne hasło). W tym samym czasie wykładał Wojciech Gutkowski (osobne hasło) - autor pierwszej polskiej powieści utopijnej Podróż do Kalopei. W Zamościu urodził się Seweryn Sierpiński (osobne hasło) - czołowy przedstawiciel "cyganerii warszawskiej", autor trzytomowego Nowego gabinetu powieści. W 1838 wyszedł w Warszawie tom kazań ks. Pawła Winnickiego (osobne hasło), ówczesnego wikariusza kolegiackiego. Organistą w Kolegiacie był Aleksander Ogórkiewicz (osobne hasło) znany później pisarz religijny, redaktor.
Z Zamościem literaci wiązali się przelotnie. W zdobyciu twierdzy w 1809 brał udział Hieronim Kaliński (osobne hasło) - poeta, tłumacz, senator. Wśród obrońców Zamościa w 1831 byli dwaj poeci romantyczni: Franciszek Kowalski (osobne hasło) - autor Tam na błoniu błyszczy kwiecie (osobne hasło) i Maurycy Gosławski (osobne hasło) - kolejne wiersze podpisywał z oblężonego Zamościa w VII, VIII i X (Poezje, Lipsk 1864). Krótko w oblężonej twierdzy przebywał także znany powieściopisarz Michał Czajkowski - Sadyk Pasza (1804-1886). Więźniami twierdzy byli znani publicyści: Hipolit Skimborowicz (osobne hasło), Edward Stawecki (1829-1866) i Edward Leo (1829-1901), humorysta August Wilkoński (1805-1852), poeta Aleksander Niewiarowski (1824-1892), Józef Kurzewski, który w Zamościu, jak podawał w podtytułach napisał dwie powieści Echo i Mizantrop czyli nienawiść ludzi (łącznie 5 wydań) i prawdopodobnie pisarka Narcyza Żmichowska (1819-1876).
Miasto odwiedzali znani polscy pisarze: Ignacy Krasicki (osobne hasło) w 1782 i Julian Ursyn Niemcewicz (osobne hasło) w 1816. Poznał je Józef Ignacy Kraszewski, młody Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz (osobne hasło).