Do pierwszej wystawy zbiorowej zamojskich artystów doszło 11 III 1956 (69 prac 7 artystów, najwięcej M. Iwańciówa). Wystawy plastyczne odbywały się wówczas w bibliotece, holu PPRN i PDK. W 1962 miała miejsce wystawa "Zamość w malarstwie XX w." (Kulaszyńska, Drezowska, Mazur, Iwańciów, Surdacki), a w 1980 głośna wystawa artystów związanych z Zamojszczyzną, w której wzięło udział 10 malarzy i grafików aktualnie tworzących w Zamościu. Zamojskie środowisko zaprezentowało się w Warszawie i Pizie. Malarstwo, grafika po 1944 - wystawy.
Z końcem l. 60. powstała Grupa Zamojska, a w 1971 ogłosiła deklarację grupa "Ślad". W 1966 zorganizowano w Zamościu (i Zwierzyńcu) "Pierwszy ogólnopolski plener artystów malarzy". W 1979 odbył się tu drugi już plener "Roztocze" (następne poza Zamościem), W 1971 do lubelskiego ZPAP należeli: B. Bodes, K. Bronicka, M. Kędra i M. Rzeźniak. W 1948 w zbiorowej wystawie okręgowej uczestniczyła H. Drezowska, a w l. 60. M. Iwańciów). 
5 VII 1975 powstał oddział ZPAP lubelskiego okręgu (1977 - 11, 1980 - 13 czł.), a jego prezesem został Bogdan Markowski (rzeźbiarz), następnie od 1976 J. Hycki, B. Bodes, Z. Kosiorek, a po reaktywowaniu Marek Rzeźniak. W 1999 do zarządu Okręgu Lubelskiego ZPAP wszedł Andrzej Dudek, ob. wśród 236 czł. tylko 7 z Zamościu. 13 II 1986 powołana została efemeryczna jak się okaże "Grupa Roztocze" (20 czł.). Na jej czele stanął W. Borowski, najaktywniejszy wtedy artysta zamojski (prezentacje w Chile, Hiszpanii, Holandii i Niemczech, w głośnym "Arsenale 88", stypendium amerykańskie J. Pollocka - jako drugi Polak).
W 1980 rozstrzygnięto ogólnop. konkurs "Zamość w sztuce" . W 1988-89 ogłaszane były konkursy na "dzieło roku" (gł. nagroda 1988 - Stanisław Pasieczny, II R. Gomółka, III - M. Terlecki, 1990 - D. Kowalski). W 2002 wrócono do tego konkursu - M. Rzeźniak Strachy - pełnia lata (II - B. Tchórzewska-Czaja Niepokoje, III - Z. Jarmuł Zaznaczone miejsca, udział 21 twórców). W 2010 zainaugurowano "Obraz w witrynie" (kawiarnia "Padwa" obrazy G. Łyko).
Powstała druga obok Biura Wystaw Artystycznych placówka wystawiennicza w mieście - Galeria Sztuki Współczesnej. Od 1993 czynny jest "Salon Sztuki" (ul. Staszica 21), a od 1999 "Galeria Jednego Obrazu" (w ZOIT). W 2001 aż trzech artystów (Borowski, Szkutnik, Rzeźniak) zaprezentowało się indywidualnie w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym w Zwierzyńcu.
Krytykę uprawiał Włodzimierz Wasiluk i Marian Stawecki, obecnie Elżbieta Gnyp i Izabela Winiewicz. Zamość posiadał etatowego plastyka miejskiego (1975-83). W 23-29 V 1994 w Zamościu odbył się III Ogólnopolski Plener Satyryków (12-tu, m.in. Z. Jujka, A. Chodorowski, J. Flisak, J. Bohdanowicz). W 1976 utworzono Pracownię Sztuk Plastycznych (kier. S. Kowalicki).
Też hasła: Malarstwo i grafika po 1944 - twórcy, Malarstwo i grafika po 1944 - wystawyMalarze amatorzy. Malarze urodzeni w Zamościu.

* Na przełomie l. 50 i 60 bardzo aktywna była w Zamościu, za sprawą Mariana Iwańciówa działalność związana wychowaniem plastycznym dzieci i młodzieży. W 1958 utworzył Ośrodek Krzewienia Kultury Plastycznej przy Oddziale ZNP. W 1958 wymyślono Olimpiadę Rysunkową dla zamojskich szkół podstawowych, następnego roku także z powiatem i przedszkolami (900 dzieci). Zorganizował: Wystawę sztuki dzieci Zamościa (1959, 103 prace), Wystawę malarstwa dzieci hinduskich, japońskich i jugosłowiańskich (1959, 63 prace), Olimpiadę rysunkową dzieci Zamościa (1960), Wystawę powiatową Pracowni Plastyków Amatorów (1962, 30 prac), Wystawa dzieci japońskich (1962, 32 prace w Synagodze), Wystawę rysunków dzieci Europy "Moja Ojczyzna" (1963, 489 prac, frekwencja 2400). Obok M. Iwańciowa, angażowali się w tę działalność Alina Uklejowa, Adam Fidecki, Jan Marek, Rozalia i Stanisław Popkowie.
 * Z Zamościem związany był przed 400-leciem Zamościa sławny artysta Waldemar Świerzy, był autorem oprawy graficznej miasta i znaku graficznego. Jak napisał "Tygodnik Zamojski" (1979 nr 4) w zamojskich mrokach uszkodził sobie rękę.