Staraniem ordynata przetłumaczono i w 1805 wydano w Zamościu pierwsze tego typu w Polsce Fundamenta początkowe reguł rysunkowych napisane po francusku przez Obywatela Jeana Bosio, ucznia Dawida, malarza historyi i professora rysunków w szkole Politechniczney Paryskiey dla pożytku młodzieży na polski język przełożone (tłum. W Gutkowski, 92 s. i 3 tablice, format 16,2x10,5 cm). Ryciny do książki wykonał A. Romanowski. Od 1810 pracował dla ordynata Franciszek Bruder z Drezna. Na przełomie XVIII/XIX w. działał w Zamościu Jakub Bobrowski, natomiast w 1867-74 mieszkał i pracował tu przedwcześnie zmarły Jan Misiewicz.
Pobyt w XIX-wiecznym Zamościu pozostawił ślad w twórczości znanych podówczas artystów, jak Michał Stachowicz (1809), inżynier Jan Paweł Lelewel, rysownik Napoleon Orda (l. 70.), Feliks Pęczarski (w 1839 kopiował kolegiackie Zwiastowanie), znany weducista Marcin Zaleski, ilustrator Michał Andriolli (1888), więziony w twierdzy Józef Wilczyński (1851-53). Zawdzięczamy im bezcenne źródła ikonograficzne (osobne hasło: Ikonografia). W 1810 wysłany przez Naczelnego Wodza do zdjęcia ataku i obrony Zamościa został znany malarz Zygmunt Vogel. Zamość utrwalali wtedy także rysownicy, m.in. Feliks Brzozowski (drzeworyt z ok. 1882, BN w Warszawie), A. Bovet (litografia z panoramą Zamościa w BN w Warszawie, J. Jarmużyński, L. D. Kuhlewein.
Zamojski rodowód posiadali: wspomniany Józef Reichan, który tworzył we Lwowie, głównie portrety i Ludwik Krudaszewski, m.in. twórca polichromii w paru warszawskich kościołach. Na pocz. XIX w. do puszki w kolegiackiej kaplicy MB Łaskawej hojny datek wrzucił artysta malarz Walenty Nowosielski, który w 1812 chrzcił córkę, otrzymał odszkodowanie za zniszczoną w oblężeniu 1813 budowlę (350 zł), i o którym wiadomo, że wykonał dla Dyr. Artylerii napisy na koszarach. W okresie VII - IX 1872 przebywał w Zamościu leżajski malarz Franciszek Ksawery Stankiewicz (1825-1878).
Przedtem Malarstwo i grafika 1580-1800, dalej Malarstwo i grafika 1901-1944

 * Ok. 1820 w reprezentacyjnej sali obrad w ratuszu wisiał wytwór artysty malarza Tuchowicza - portret cara Aleksandra.
 * W 1885 czł. Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie byli  z Zamościa: Jan Delaszkiewicz, Kłossowski, Ochocki, Kazimierz Tomorowicz i Zieliński.