W raz z założeniem miasta wytyczono i podzielono ponad tysiąc hektarów gruntów poza wałem i fosą. Przy trakcie lwowskim, następnie lubelskim i najpóźniej szczebrzeskim rozmierzono przedmieścia o tych samych nazwach. Działki otrzymali pierwsi mieszkańcy, którzy osiedli głównie przy pierwszych dwu traktach, a następnie przy nowo powstałych lokalnych ulicach. Działka z łąką liczyła 7-15 ha. Przy traktach wychodzących z miasta osiadł także uboższy element. Wkrótce Jan Zamoyski ustanowił równouprawnienie dla mieszkańców miasta i przedmieść. 
Charakterystyczną formą własności i działalności gospodarczej były folwarki (Rolnictwo). W ciągu kilku lat stanęły na przedmieściach również zakłady wytwórcze, najpierw cegielnie, potem także browary, garbarnie itp. (1696 - 23 obiekty przemysłowe).  Szybko wzrastała liczba nieruchomości: 1591 - 58, 1651 - 166, 1696 - 78 domów, 144 chałupy i 237 lepianek i 49 folwarków, 1709 - 396.
W XVII w. topografia przedmieść ustabilizowała się, panowała jednak ciągle spora dowolność w zakresie nazewnictwa. Przedmieście Szczebrzeskie nazywane było Podgroblem, a z czasem wyodrębniło się jeszcze Sadowisko. Pomiędzy Przedmieściem Lubelskim i Lwowskim, powstał Nowy Świat (Przedmieście Żydowskie) i Przedmieście Skierbieszowskie, a w znacznej odległości na płd.-wschód - Wólka Miejska. Sporadycznie pojawiała się też nazwa Przedmieście Janowickie - na określenie części zabudowy przy trakcie, już poza Przedmieściem Lubelskim oraz Przedmieście Hrubieszowskie, odpowiadające w przybliżeniu Nowemu Światowi. Stanowiące początkowo bazę dla inwestycji, przedmieścia stały się konkurentem dla miasta (osiedli uciekinierzy z poddaństwa, np. zboże skupowali, a do miasta nie dopuszczali).
Liczba zabudowań na przedmieściach ulegała znacznym wahaniom (pożary, celowe palenie zabudowy przed oblężeniami - w 1648 ogniem zniesione i w proch spalone 459 domów) i od końca XVII w. było często ponad sześćset nieruchomości (1770 - 428, 1808 - 620), ale wzrost ich liczby nie szedł w parze z zamożnością (najwięcej chałup i lepianek). Pod koniec XVIII w. na 369 posesji - 283 należało do chrześcijan, 53 do Żydów, 26 do mieszkańców pochodzenia niemieckiego. Jak pisał L. Dembowski - za fosami rozciągały się  pięknie zabudowane przedmieścia, tu bowiem był cyrkuł, siedlisko starosty, kas i władz rządowych od 1772. Przedmieścia te w wojnie 1809 spalono i odtąd już więcej nie powstały. Natomiast w Przewodniku po Polsce (1821) Zamość utracił wiele z swoiey dawney rozległości przez wzniesienie nowych fortyfikacyi, które pociągnęły za sobą zburzenie obszernych iego przedmieść mieszczących w sobie cztery kościoły, i kilka pięknych budowli.
W 1809 w czasie oblężenia spalono ponad 400 budynków, w czasie następnego zniszczono prawie 150 dalszych (1813). W 1816 odnotowywano oprócz miasta - Przedmieście Lwowskie, Przedmieście Lubelskie, Sadowisko i Janowice. W 1816 J.U. Niemcewicz na pięknych niegdyś przedmieściach widział tylko kilka chatek słomą pokrytych. W tym czasie zakazano już budowy w promieniu najbliższego kilometra, a w ślad za upaństwowieniem Zamościa przystąpiono do likwidacji przedmieść. Jeszcze w 1821 podawano o istnieniu domów na Przedmieściu Lwowskim (87), Lubelskim (45), Szczebrzeskim (26), ale już i na Przedmieściu Majdan (72) oraz w Wólce Miejskiej (14) i wsi Podtopole powstałej wokół dawnego folwarku (15), zwyczajowo wymienianych wraz z przedmieściami. Powołano "Komisję Nadzwyczajną do Uregulowania Gruntów i Nowych Osad Fortecy" (1823) i po prawie 250 latach doszło do generalnej zmiany układu przestrzennego przedmieść. Zabudowę odsunięto od murów miasta. Nowy układ  ostatecznie ustalił się w 2 ćw. XIX w.
W 1849 do miasta oprócz twierdzy należały: Nowa Osada (211 domów), Przedmieście Lubelskie (82), Majdan (118) i Wólka Miejska (16). Z uwagi na spore odległości, były to właściwie luźno związane z miastem jakby odrębne miejscowości. Po kasacie twierdzy zaczęto zasiedlać izolowane dotąd tereny. Była to zabudowa wolnostojąca, która przy głównych ulicach stopniowo "doszła" do ul. Peowiaków. Obok domów, kamienic, stanęły okazałe budowle użyteczności publicznej i zakłady przemysłowe. Liczba budynków rosła jednak dość wolno (1874 - 464, 1913 - 616).
Rok 1918 przyniósł uporządkowanie kształtu przestrzennego Zamościa. Do miasta wraz z Nową Osadą, Lubelskiem, Wólką Miejską i Wyjazdem Szczebrzeskim włączono Janowice Duże i Małe, folwark Janowice, Kol. Podtopole, Kalinowice Rządowe (Kalinowice Małe), część Wólki Infułackiej i Piaski, a następnie w 1934 - Kol. i folwark Karolówka oraz Kol. Janowice Małe.
W 1925 poza Starym Miastem (6168) zamieszkiwało: Nową Osadę 4682, Przedm. Lub. 3470, Podtopole 1903, Janowice Małe 984, Majdan 532, Wyjazd Szczebrzeski 457, Kalinowice Rząd. 452, Janowice D. 406, Majdanek 392, Wólka Infuł. 274.
W latach międzywojennych, m.in. na wschód od miasta rozparcelowanych zostało ponad 200 działek, m.in. przy ul. Orlicz-Dreszera (1924), później Sienkiewicza, Haukego, Krysińskiego, Jasnej, Wiśniowej. Na przedmieściach stało w 1926 - 1079 domów, w 1939 - 1630. Do 1948 na przedmieściach byli utrzymywani przez magistrat sołtysi (Przedm. Lubelskie, Podtopole, Janowice M., Janowice D., Kalinowice Rząd., Wólka Infuł.).
Po 1950 zaczynają powstawać osiedla mieszkaniowe (osobne hasło) o zabudowie  jednorodzinnej i wielorodzinnej. Układ przestrzenny znowu ulega gruntownym przekształceniom. W l. 70. i 80. przestało istnieć historycznie ukształtowane Przedmieście Lubelskie, a także północna część Nowej Osady.

 * W 1821 wzmiankowana  znajdująca się II obwodzie twierdzy Wólka Dziekańska - zabrana duchowieństwu pod place dla mieszczan.
 * W 1921 w skład miasta wg informacji Magistratu wchodziły: Nowa Osada, Przedm. Lubelskie, Przedm. Szczebrzeskie, Przedm. Majdan, Janowice Duże, Janowice Małe, wieś (!) Podtopole, Kol. Podtopole, Piaski, Wólka Miejska, Wólka Infułacka, Kalinowice Rządowe.