Od 1918 funkcjonowała  Wypożyczalnia B-ci Gebet  - pod adresami ul. 3 Maja 7, ul. Pereca 5 i Bóżnicza 15. Na pocz. l. 20-tych za prawo jazdy rowerowe należało zapłacić 100 mk, za numer 15 mk. W 1924 magistrat wydał ok. 150 kart rowerowych. W tymże roku wprowadzono dla rowerów na wynajem (tylko do jazdy za miastem) tabliczki zielone, a dla własnych celów żółte; w 1925 odpowiednio niebieskie i czerwone. Przed samą wojną rowery wynajmowała Brana Szarf (ul. Łukasińskiego).
Montownię rowerów na zamówienie prowadzili: Roman Rałowski jako "Polska Montownia Rowerów Rałowski", Władysław Stefaniak - Zwierzyńcu zachował się rower z marką "Wł. Stefaniak. Zamość" i stylizowaną lilijką, Aleksy Zacharow (złożył kilkadziesiąt) - obręcze drewniane z Francji, torpeda z Niemiec, szprychy i opony polskie ze "Stomilu", Jan Turski (ul. Bazyliańska d. 3) oraz Zakrzewski. Natomiast w l. 30. sprzedaż, warsztat i wypożyczalnię rowerów "Olimpiada" posiadali znani już b-cia Gebet (nowe rowery najlepszych firm) przy ul. Pereca 5 i d. ul. Bożniczej 18. Rower marki "Minerwa" z lat międzywojennych posiada Muzeum Zamojskie.
W 1955 było zarejestrowanych 774 rowerów (tego roku w III kw. skradziono ich 11), a 1 I 1958 - 820, ale faktycznie było ich jednak wielokrotnie więcej, w 1962 oceniano, że w mieście jest 5 tys. rowerzystów.
W 2001 Zamościanin Ryszard Rabiegao) wynalazł nowy rodzaj napędu rowerowego (rower "Rabig"). Konstruowaniem nietypowych rowerów, także z silnikami, zajmuje się od końca lat 90. Piotr Malczewski (1969). Muzeum posiada zabytkowy rower "Minerva", koło z drewnianą obręczą Jerzy Zacharow. W czasie okupacji pojawiły się ryksze służące do transportu piekarzom i ciastkarzom (u Ładyńskiego jeszcze w l. 60-tych), a w 2004 turystyczne. W 2003-2004 powstała trasa rowerowa przy ul. Lipskiej (1,5 km). W 2017 miasto miało 40 km ścieżek rowerowych, wg raportu z 2020 - 48 km (7,6 km na 10 tys. ludności, w kraju 4,5 km).
Rower służył nie tylko do uprawiania sportu (kolarstwo) ale i do turystycznych wypraw. W X 1924 odwiedził gimnazjum przedstawiając  wrażenia z podróży rowerem dookoła świata niejaki Veelpel. 2 VII 1931 ruszyli w podróż krajoznawczą uczniowie gimnazjum A. Mikliński, J. Maciurzyński i K. Namysłowski (trasa - Zamość, Kielce, Sandomierz, Kraków, Zakopane, Katowice, Częstochowa, Łódź, Warszawa, Lublin, Zamość). W 1999 grupa zamościan odbyła Pielgrzymkę rowerową do Watykanu oraz do Lourdes i Fatimy (Globtrotterzy).

 * W 1895 gazeta pisała o cykliście dziwolągu, który w Zamościu do ślubu przystąpił w stroju cyklisty, na piersi zdobionym znaczkami za jazdę.
 * W 1916 w Dzienniku Urzędowym Obwodu Zamojskiego ukazało się następującej treści rozporządzenie: zabrania się ludności cywilnej jazdy na kole (rowerze). Osoby godne zaufania, które chcą używać koła (roweru) celem szybszego dostania się do pracy, ale tylko na małą przestrzeń, powinny wnieść odpowiednie podanie (...) podać dokładna drogę, którą chcą odbywać jazdę na kole, czas trwania, markę koła (roweru), firmę, dokładny opis.
 * J. Zacharow - mam w domu jedno torpedo i tylko tylni koło z drewnianymi obręczami, gdybym miał drugie przednie, to bym taki rower zmontował i jeszcze nim pojechał.