Klub Sportowy zarejestrowany 11 X 1944, prezesem został Zygmunt Bigelmajer (w VIII zgłosili założenie: E. Mikusiński, T. Słupecki i B. Paszyc), tego roku też wzmiankowany jako Robotniczy Klub Sportowy. W 1946-48 prezesem był Stanisław Kulesza. W I 1946  ćwiczyło 71 mężczyzn i 14 kobiet, 1950 - 310 czł., z których w sekcji piłkarskiej 67, bokserskiej 40, strzeleckiej 24 (nowa), szachowej 16, lekkoatletycznej 12, kolarskiej 4 i pingpongowa oraz motorowa (nowoprzyjęci z PZM).  "Sparta", od 1950 "Unia", w 1956 nawiązując do tradycji przyjęła nazwę "Hetman".
W 1948-49 jej piłkarze ustępowali tylko "Lubliniance"i walczyli o II ligę (nie odnieśli sukcesu - brak kondycji, długie przejazdy), później od 1954 jako "Unia" również w ścisłej czołówce województwa.
W 1954 Terenowe Koło Sportowe "Unia" zwracało się o większy lokal (miało przy ul. Pereca 14 m2). W I 1956 powstało Terenowe Koło Sportowe "Sparta" (z połączenia kół sportowych "Ogniwo" przy ZSE i "Spójnia" przy ZFPD).

 * Wg ustnego przekazu "Spartę" zakładali Henryk i Tadeusz Gałaszkiewicz, Maroński, Jan i Władysław Swoboda.
 * W Zarządzie 1946 - prezes Stanisław Kulesza, wiceprezes Jan Brzuś i Bolesław Czołowski, sekretarz Leopold Lechowicz, skarbnik Józef Węgrzyn, gospodarz Wiktor Krupiński, czł. zarządu Karol Dawidowicz, Teodor Kitka, komisja rewizyjna Stefan Miler, Witold Wiszniowski, Henryk Gałaszkiewicz. W 1948 wybrano ponownie prezesem Bigelmajera, zastępcą Jerzy Grabowski i Józef Węgrzyn, w zarządzie: K. Dawidowicz, Antoni Kaczkowski, W. Wiszniowski, Wacław Andrzejewski, Jerzy Gajewski, kierownikiem sekcji piłkarskiej Ryszard Rycaj, z-cą Zdzisław Suchowierz. W 1948-49 prezesem był Eugeniusz Hałon (?). W 1950 prezesem honorowym wybrano burmistrza Kolbe, prezes J. Grabowski, wiceprezes Tadeusz Witiuk i Marian Sasin, sekretarz Marian Bosak, gospodarz Feliks Pogódź, kier sekcji piłkarskiej Karol Wierzbicki, l.a. Waldemar Młynarski, bokserskiej Henryk Gałaszkiewicz, szachowej Marian Balicki, motorowej Marian Rozegnał. Działali też m.in. Dousa, Kudyba, Pogudz, sędzia Wiszniowski.
 * Wg pieczątki z 1948 - Związkowy Klub Sportowy / UNIA-SPARTA / w Zamościu / ul. Stalina 76.
 * Finanse za 1949 (tys.) - składki - 35,6, dochody z imprez 497,8, dotacje i inwestycje 595,0, pożyczki 111,0, z tego w ramach diet wypłacono 370,4..
 !!! W działalność klubową angażowani byli wówczas przy końcu l. 40-tych rodzice piłkarzy: Słupecki reperował piłkarskie buty, Kitkowa (matka Wincentego i Teodora) przynosiła kosz kanapek, Suchowierzowa (Zdzisław) prała stroje. Bezpłatnie też reperował buty Michał Kiecana. Rolnik z Przedm. Lubelskiego Ryszard Gruszecki wozem drabiniastym wiózł  piłkarzy do Szczebrzeszyna czy Tomaszowa.
 * W l. 40-tych ksiądz z Tomaszowa zaprosił przed odpustem drużynę na mecz, zorganizował transport i po meczu królewską wyżerkę, z winem, mimo wcześniejszego dania w skórę przeciwnikowi.