Do najaktywniejszych organizacji w Zamościu l. 40-tych należało Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza (Liga Przyjaciół Żołnierza), Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego, Liga Kobiet oraz Towarzystwo Miłośników Sztuki. 
W 1946-50 działał Związek Esperantystów (Esperantyści). W 1946 zarejestrowano ZP Polskiego Związku Zachodniego. Był także do 1948 Oddz. Powiat. Towarzystwa Burs i Stypendiów RP (prezesi Zdzisław Piwowarski, Jan Syta), Związek Zawodowy Finansistów.
Od 1956 działał Zw. Byłych Żołnierzy Zawodowych, w 1981 reaktywowany (I-szym przewodniczącym Aleksander Kasprzak), a od 31 III 1957 Klub Oficerów Rezerwy (I-szym prezesem Zdzisław Kurys, później m.in. Władysław Wyłupek - ponownie 1966 i Mieczysław Kozieradzki), w 1985 skupiający 60 czł. Najaktywniejsze koło nr 1 istniało przy TSWL (prezes mjr Józef Wiśniewski). Od 1997 połączone jako Związek B. Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy. W 1957 założono "Rodzinę Wojskową", później działalność zanikła i w 1992 powołana na nowo. 11 VI 1959 powstało koło środowiskowe przy PMRN Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego (przew. E. Zgnilec), później ;rzy ZFM i od 1969 Oddz. Powiat. (przewodniczący F. Ognik), następnie wojewódzki. 28 IX 1962 utworzony został oddział Naczelnej Organizacji Technicznej (11 osób), w 1968 przewodniczącym Komitetu Koordynacji Kół Zakładowych NOT (w mieście i powiecie 800 osób z wyższym i średnim wykształceniem technicznym) Leonard Bis, od 1976 oddział wojewódzki NOT, a od 8 X 1980 z Domem Technika.
Władze przykładały duże znaczenie do działalności organizacji kształtujących społeczeństwo ideologicznie. W 1958 powstał Klub Stow. Ateistów i Wolnomyślicieli (Ateiści) i Towarzystwo Szkoły Świeckiej (pierwszym przewodniczącym został Tomasz Bzówka, z-cą k. Drozd, sekr. A. Dziaduszek). W 1969 obie połączyły się w Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej (w 1975 powstał ZM na czele Czesław Rycyk, wiceprezes Bolesław Hass, czł. 289). W l. 60-tych aktywne było Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, prezesem ZP był Czesław Roczniak, od 1964 prowadził w radiowęźle Falę TWP (co 2 tyg. audycja), później Kazimierz Hładki (kier. Wydz. Rolnictwa).
Istniały koła szeregu stowarzyszeń zawodowych, m.in. Związek Prawników Polskich (w l. 60. prezesem Roman Miszewski, od 1968  Czesław Roczniak, wiceprezes Z. Parizek, sekretarz Anna Fornal, skarbnik H. Krawczyk, czł. A. Dziubiński i W. Sawic), Polski Związek Inżynierów i Techników Budowlanych (powstało XI 1962, 21 czł., prezes J. Kuczmowski), SARP (powstało 6 V 1971, przew. M. Sarnik), koło Stow. Geodetów Polskich (od 23 I 1967, prezes A. Grabowski), a w 1978-93 oddział wojew. (I-szy prezes Józef Kolanowski (1985 koło teren. - 73 czł.).
Powstało 17 III 1962 terenowe koło Polskiego Związku Głuchych - objęło miasto i powiat, później 3 powiaty (268 czł.), najpierw spotkania w świetlicy KP MO, wkrótce przy ul. Kołłątaja, potem ul. Żeromskiego 11, ob. Mikołaja Reja, pierwszym prezesem był Czesław Dziuba, sekretarzem Janina Szydulska, później prezesem Roman Prus, Ryszard Tatarczuk. Działa Polski Związek Niewidomych (1993 - 600 czł. z terenu miasta, w 1989 współorganizowała bibliotekę, ob. oddział i koło grodzkie, ul. Spadek 35). 21 IV 1964 powstał ZP Towarzystwa Trzeźwości Transportowców (długoletni przew. Czesław Sobótek, działaczami m.in. B. Kozyra, J. Tyczkowski, S. Kosiorkiewicz). Od 1977 działał oddz. wojew. Społeczny Komitet Zwalczania Palenia Tytoniu (ul. Peowiaków), prezes Władysław Ostasz, wiceprezesi Józef Flis, Janusz Kess, sekretarz Zdzisław Bielecki, przekształcone w Polskie Towarzystwo  Przeciwtytoniowe O/W (1980-84).
W 1957-61 czynny był oddział Stowarzyszenia Księgowych (prezes Józef Sochacki), później oddział terenowy obejmujący 4 powiaty (prezes Franciszek Chałupka, wiceprezesi Henryk Brzózka i Marian Mazurkiewicz) oraz koło terenowe (prezes Stanisław Stropek), a także koł zakładowe przy obu wydz. finansowych, Zakładach Mięsnych i POM. W 1981-84 działało Stow. Radców Prawnych (prezes Cz. Roczniak).
W 1969 działało w mieście 12 stowarzyszeń zarejestrowanych w PWRN w Lublinie (3 o charakterze rolniczym, 2 kulturalnym, 6 sportowym, 1 naukowe) i 14 oddziałów stowarzyszeń. Na k. 1971 - zarejestrowanych było 15 stowarzyszeń i 13 oddziałów stowarzyszeń.
Pod koniec l. 70. działało tu 18 stowarzyszeń wyższej użyteczności (z największymi, jak ZHP, NOT, PCK, PTTK, czy TPD) i ponad 20. innych, również ogólnopolskich stowarzyszeń. W 1978 najliczniejszą przynależnością chlubił się zarząd miejski TPPR - 8452. W czasach powiatowych istniała placówka Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (m.in. prezes do 1966 A. Flis, po nim St. Borowiec), w 1976 utworzono Zarząd Wojew., jej prezesami przeważnie kuratorzy (m.in. A. Tokarski) od 1999 Rejonowy Międzypowiat. Zarząd TPD (długoletnia sekretarz i dyrektor biura Helena Hass). Na terenie miasta w 2013 - 5 ognisk wychowawczych obejmujących pomocą 135 dzieci, w 1975 - 1316 czł.
W 1945-48 działał Klub Inteligencji Pracującej, 1957-67 Klub Inteligencji, 1981-92 Klub Młodej Inteligencji, 7 V 1990 powstał Niezależny Ośrodek Kultury. W 1992 powstało Zamojskie Towarzystwo "Renesans". W 1991 powstało Katolickie Stowarzyszenie "Służba Człowiekowi" (przew. ks. Waldemar Kostrubiec, sekr. Tadeusz Sański, czł. zarządu Adam Bachta), a w 1994 Katolickie Stow. Inteligencji (przew. Franciszek Berdzikowski, ob. Maria Gmyz), które jest organizatorem dorocznych Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Na pocz. l. 90. założono Stow. Rodzin Katolickich (prezes Krzysztof Chrześcijan), a 14 III 1997 zarejestrowano Katolickie Stowarzyszenie Obrońców Życia w Zamościu (prezes Jerzy Sokołowski, następnie Jerzy Kolano, ob. Mirosław Koper). 1 XII 2001 rozpoczęła działalność Fundacja "Dom Trzeciego Tysiąclecia".
Od 1967 istnieje Zamojskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (osobne hasło). 29 X 1980 zawiązał się oddział Polskiego Tow. Historycznego (do 1988, prezes Mirosław Barczyński), działa też oddział Polskiego Tow. Ludoznawczego, który 22 IX 1995 zorganizował sesję pop.-naukową, a w 2005-2006 opiekował się synagogą (prezes Maria Fornal). Ponadto Tow. Przyjaciół Fortyfikacji (Fortyfikacje). Stow. Miłośników Sztuki od 1994 - przew. Nelly Chrzan, organizuje koncerty kameralne w muzeum (m.in. 2003).
W 1991 powstało I-sze w Polsce Stow. Sprzedawców Wydawnictw Prasowych i Towarów Drobnych w Kioskach Zamojszczyzny (60 czł.). W Zamościu 8 VII 1996 powstało pierwsze w Polsce Obywatelskie Stowarzyszenie Uwłaszczeniowe.
W 2004 Zamojskie Towarzystwo Filozoficzne. 19 VII 2007 akt notarialny Fundacji Stowarzyszenie "Nie jesteś sama", podpisały - Katarzyna Wołoszyn, Irena Liberadzka, Marianna Fostakowska, Maria Waszkiewicz, które chcą promować działalność kobiet aktywnych. Działa Towarzystwo Wiedzy Obronnej (od 2013 prezes Ryszard Choma). W 2003 powstała Fundacja Morando na Rzecz Zamościa i Zamojszczyzny (prezes Mirosław Filipek). Osobno też Regionalne Stowarzyszenia, Lekarze, Ochrona zdrowia.

!!! W 1981 jednocześnie na czele aż trzech stowarzyszeń stał Czesław Rycyk - TKKŚ, TPD (zarządy miejskie) i SZS (oddział miejski).
* W 1976 r. działały stowarzyszenia wyższej użyteczności – AZZ, LKP, LOK, NOT, PCK,PKPS, PTE, PKP/alk., SARP, TPD, TWP, ZHP, ZBoWiD, ZOSPoż, ZIW, PTTK.
 * W 1983 zarejestrowane był stowarzyszenia: "Hetman", ZTF, ZKMI, "Renesans", "Roztocze", "Meteor", "Delia" oraz oddziały: "Pax", Tow. Literackie im. A. Mickiewicza, PZHKiPE