Wzniesione zostało w 1823-25 na tyłach ratusza w miejsce drewnianych jatek  (proj. Jan Malletski). Wg zachowanego projektu na 238 skazańców przeznaczonych do robót publicznych. Piętrowy budynek z czasem obrócony na więzienny szpital, mieścił też wojskowe warsztaty rzemieślnicze, kuchnię, mieszkania dozorujących oficerów (miał tylko okna od podwórza). Po 1848 połączony został bocznymi skrzydłami z ratuszem. Na środku brukowanego dziedzińca znajdowała się studnia.
Gdy więzienie miejskie powróciło do odwachu budynek w 1871 połowę budynku wydzierżawiono na 12 lat (przedsiębiorca zamienia ją na hotel i przerabia na sklepy). Przed wojną była tam biblioteka i muzeum (ob. Urząd Miasta). Po renowacji elewacje pozbawiono klasycystycznych boniowań. Monumentalną bramę zdobi głowa ujarzmionego lwa i płaskorzeźby wagi, ręki sprawiedliwości i oka opatrzności (atrybuty sprawiedliwości).
W 2009-2010 przeprowadzono renowację oficyn ratuszowych (proj. S. Ćwierz, A. Zbyryt), odkryto w podziemiach na głęb. 8 m "cysternę na wodę" z poł. XVII w. oraz studnię z XIX w., a także kilka szkieletów (2006, prawdopodobnie więźniowie), urządzono trasę turystyczną z ekspozycjami wystawowymi.


 * W niezrealizowanej wersji projektu atrybuty  rozmieszczone były po obu stronach bramy.