nagłówek

WODOCIĄGI

Andrzej Kedziora marzec 02, 2013

Ok. 1635 doprowadzono do miasta wodę spod smętarza św. Krzyża. Ze studni na klasztornym dziedzińcu reformaci doprowadzali miedzianymi rurami wodę do kuchni (1774 wymiana rur). W 2009 w podziemiach oficyn ratuszowych, odkryto w podziemiach "cysternę na wodę" z poł. XVII w. Pamiątką dawnego, lokalnego systemu zaopatrywania w wodę jest zabytkowa wieża ciśnień (osobne hasło). Współcześnie woda (osobne hasło) czerpana jest studniami wierconymi (głębokość 50-100 m) i w niewielkim stopniu kopanymi.
Ok. 1940 T. Zaremba przewidywał studnię głębinową - dla obfitości i jakości wody - na lewym brzegu Łabuńki, w pobliżu ul. Królowej Jadwigi, a wieżę ciśnień przy ul. Hrubieszowskiej (235 m), przy czym z uwagi na położenie i widoczność, zasługującą na specjalne jej architektoniczne potraktowanie. W związku z przystąpieniem do budowy nowoczesnej sieci wodociągowej w 1958 wywiercono w pobliżu parku 90-metrową studnię głębinową z której popłynęła woda na nowe osiedle Planty. W 1959 utworzono Zakład Wodociągów i Kanalizacji, a także Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Wodno-Kanalizacyjne (1961 - 14 osób). W 1963 obok wodociągu publicznego było 136 wodociągów o charakterze publicznym. W 1966 wodę czerpano z ujęcia o wydajności 4320 m3 na dobę. W 1969 powstało w okolicy ul. Kruczej ujęcie wody (stacja pomp) o wydajności 3840 m3.
W 1970 obok wodociągu miejskiego, publicznego źródła "Majdan" było 115 ujęć wody ze studni zakładowych. W 1976 powstało ujęcie wody "Sadowa" (studnia 1,2,3 i zbiornik wyrównawczy). W 1985 rozpoczęto eksploatację ujęcia wody "Łabuńka" i otwarto przy ul. Kruczej zakład uzdatniania wody.
W 1976 z sieci miejskiej pobierano na dobę wody: 1800 m3 Zakłady Mięsne, 300 ZPB Kesting, Proszkownia, OPEC, 250 ZFM, 150 "Delia", 130 "Metalplast", 100 Szpital, 70 GS Błonie, 60 piekarnia Gigant. W 1996 korzystano z ujęcia wody "Łabuńka" przy ul. Kruczej (9 studni głęb. 87-110 m, 28.800 m3 na dobę), oraz ujęć "Słoneczny Stok", "Orzeszkowej" i "Zamczysko" (5 studni, każda 1000-1500 m3). Własne ujęcia posiadały: ZM (1800 m3/doba), koszary (1500) i mleczarnia (630), a mniejsze Chłodnia, fabryka mebli, "Metalplast", fabryka elementów budowlanych, WZMot, PKS, szpitale, CPN, zakłady drobiarskie. Ob. ujęcie komunalne "Łabuńka" - 3 mln m3 i "Zakole" 172 tys. m3 rocznie. W 1998-2003 zużycie wody spadło o 40%.
Ob. zamościanie czerpią wodę z ujęć "Łabuńka" (ul. Krucza - 8 studni głęb. 60-90 m) i "Czarny Potok" (Majdan, nowa studnia) z lepszą, średnio twardą wodą - mniej żelaza i węglanu wapnia, która dociera do 38% mieszkańców. Z "Łabuńki" woda ma 480-500 mg/l zawartości wapna (mieści się w granicach dopuszczalnej normy), z "Czarnego Potoku" - 340 mg/l. Od 2017 zamiast uzdatniania chlorem (podchloryn sodu), wprowadzono dezaktywację promieniami ultrafioletowymi (99% skuteczności, bezzapachowa).
W 1958 wodociągi miało 3% mieszkań, w 1960 na 2459 budynków w mieście sieć wodociągową posiadało tylko 76 domów, a 19% mieszkań, w 2016 - 98,7%. Wodociąg komunalny zaopatruje w wodę mieszkańców: 1962 - 3,3%, 1968 - 30%, 1970 - 49%, 1976 - 57%, 1980 - 71%, 1983 - 75%, 1989 - 82,0, 1997 - 86% oraz częściowo zakłady przemysłowe.
Długość sieci (km): 1960 - 6,3, 1965 - 15,9, 1970 - 22,0, 1973 - 31,4, 1975 - 36,8 (622 połączeń), 1976 - 44,1 (884 połączeń), 1978 - 55,0, 1980 - 57,3 (1236 połączeń), 1983 - 64, 1986 - 72,3 (1634 połączeń), 1989 - 76,7 (1967 połączeń), 1991 - 80,7 (2287 połączeń), 1992 - 96,2 (13 hydroforni), 1995 - 103,0 (3117 połączeń), 1997 - 105 (3361 połączeń), 1998 - 107,1, 2003 - 180. W 2002 sieć Zakładu Wodociągów obejmowała łącznie z okolicami miasta 190 km. W 1970 na Starym Mieście tylko 3,3 km (podłączonych 39 budynków).
Zużycie wody (tys. m3/rocznie): 1960 - 7, 1965 - 156, 1972 - 340, 1975 - 840, 1977 - 975, 1979 - 1200, 1980 - 1846, 1986 - 3046, 1989 - 3487, 1991 - 3487, 1995 - 3097, 1997 - 2585 (tylko 1% do bezpośredniej konsumpcji, reszta do kanalizacji!).
Sprzedaż wody (m3/doba): 1980 - 7.432, 1985 - 12.296, 1992 - 12.791 (w tym dla gospod. domowych 9.248). Zużycie wody w przemyśle spadło z 34,6% (1980), do 10,7% (1990) i 3,4% (1992). Zużycie wody na mieszkańca (m3/rocznie): 1965 - 5,1, 1973 - 20,9, 1975 - 21,9, 1977 - 23,4, 1980 - 26,9, 1983 - 43,3, 1986 - 54,1, 1989 - 57,9, 1991 - 55,9, 1995 - 46,6, 1997 - 38,3. W 2013 PGK dostarczał wodę ponad 7 tys. odbiorcom. Osobne osobne: Studnie, Wody podziemne


 * W 1973 po awarii w stacji paliw zakładów zbożowych doszło do zatrucia ujęcia wody w Zakładach Mięsnych, które przez następne 3 lata pobierały wodę z miejskiego wodociągu.
 * W 1981 miasto zapotrzebowało na dobę 14 m3 a otrzymywało 12 tys. W przypadku  awarii wodociągów, służyły studnie awaryjne (ręczne z agregatem), przepisowa jedna na 1000 mieszkańców. Na Plantach jedna i to bezużyteczna, gdyż wydrążona za blisko cmentarza.
 * Na pocz. VII 1987 wybuchła plotka o zatruciu wody w Zamościu. Komunikaty megafonowe i prasowe o awarii sieci i używaniu wody po przegotowaniu do czasu pozytywnych wyników, zamiast uspokoić wywołały panikę.
 * Pracownik PSSE w Zamościu (2013) -
jeśli chodzi o Zamość, to woda, która płynie z kranów naszych domach, niczym się nie różni od tej źródlanej kupowanej w sklepach.

Czytany 2366 razy Ostatnio zmieniany wtorek, 21 lipiec 2020 18:42

Kolejne artykuły

Liczby Zamościopedii

Hasła

 

Ilustracje

 

Rozwijana od dni

 

26430652

Wyświetleń