Ok. 1635 doprowadzono do miasta wodę spod smętarza św. Krzyża. Ze studni na klasztornym dziedzińcu reformaci doprowadzali miedzianymi rurami wodę do kuchni (1774 wymiana rur). W 2009 w podziemiach oficyn ratuszowych, odkryto w podziemiach "cysternę na wodę" z poł. XVII w. Pamiątką dawnego, lokalnego systemu zaopatrywania w wodę jest zabytkowa wieża ciśnień (osobne hasło). Współcześnie woda (osobne hasło) czerpana jest studniami wierconymi (głębokość 50-100 m) i w niewielkim stopniu kopanymi.
Ok. 1940 T. Zaremba przewidywał studnię głębinową - dla obfitości i jakości wody - na lewym brzegu Łabuńki, w pobliżu ul. Królowej Jadwigi, a wieżę ciśnień przy ul. Hrubieszowskiej (235 m), przy czym z uwagi na położenie i widoczność, zasługującą na specjalne jej architektoniczne potraktowanie. W związku z przystąpieniem do budowy nowoczesnej sieci wodociągowej w 1958 wywiercono w pobliżu parku 90-metrową studnię głębinową z której popłynęła woda na nowe osiedle Planty. W 1959 utworzono Zakład Wodociągów i Kanalizacji, a także Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Wodno-Kanalizacyjne (1961 - 14 osób). W 1963 obok wodociągu publicznego było 136 wodociągów o charakterze publicznym. W 1966 wodę czerpano z ujęcia o wydajności 4320 m3 na dobę. W 1969 powstało w okolicy ul. Kruczej ujęcie wody (stacja pomp) o wydajności 3840 m3.
W 1970 obok wodociągu miejskiego, publicznego źródła "Majdan" było 115 ujęć wody ze studni zakładowych. W 1976 powstało ujęcie wody "Sadowa" (studnia 1,2,3 i zbiornik wyrównawczy). W 1985 rozpoczęto eksploatację ujęcia wody "Łabuńka" i otwarto przy ul. Kruczej zakład uzdatniania wody.
W 1976 z sieci miejskiej pobierano na dobę wody: 1800 m3 Zakłady Mięsne, 300 ZPB Kesting, Proszkownia, OPEC, 250 ZFM, 150 "Delia", 130 "Metalplast", 100 Szpital, 70 GS Błonie, 60 piekarnia Gigant. W 1996 korzystano z ujęcia wody "Łabuńka" przy ul. Kruczej (9 studni głęb. 87-110 m, 28.800 m3 na dobę), oraz ujęć "Słoneczny Stok", "Orzeszkowej" i "Zamczysko" (5 studni, każda 1000-1500 m3). Własne ujęcia posiadały: ZM (1800 m3/doba), koszary (1500) i mleczarnia (630), a mniejsze Chłodnia, fabryka mebli, "Metalplast", fabryka elementów budowlanych, WZMot, PKS, szpitale, CPN, zakłady drobiarskie. Ob. ujęcie komunalne "Łabuńka" - 3 mln m3 i "Zakole" 172 tys. m3 rocznie. W 1998-2003 zużycie wody spadło o 40%.
Ob. zamościanie czerpią wodę z ujęć "Łabuńka" (ul. Krucza - 8 studni głęb. 60-90 m) i "Czarny Potok" (Majdan, nowa studnia) z lepszą, średnio twardą wodą - mniej żelaza i węglanu wapnia, która dociera do 38% mieszkańców. Z "Łabuńki" woda ma 480-500 mg/l zawartości wapna (mieści się w granicach dopuszczalnej normy), z "Czarnego Potoku" - 340 mg/l. Od 2017 zamiast uzdatniania chlorem (podchloryn sodu), wprowadzono dezaktywację promieniami ultrafioletowymi (99% skuteczności, bezzapachowa).
W 1958 wodociągi miało 3% mieszkań, w 1960 na 2459 budynków w mieście sieć wodociągową posiadało tylko 76 domów, a 19% mieszkań, w 2016 - 98,7%. Wodociąg komunalny zaopatruje w wodę mieszkańców: 1962 - 3,3%, 1968 - 30%, 1970 - 49%, 1976 - 57%, 1980 - 71%, 1983 - 75%, 1989 - 82,0, 1997 - 86% oraz częściowo zakłady przemysłowe.
Długość sieci (km): 1960 - 6,3, 1965 - 15,9, 1970 - 22,0, 1973 - 31,4, 1975 - 36,8 (622 połączeń), 1976 - 44,1 (884 połączeń), 1978 - 55,0, 1980 - 57,3 (1236 połączeń), 1983 - 64, 1986 - 72,3 (1634 połączeń), 1989 - 76,7 (1967 połączeń), 1991 - 80,7 (2287 połączeń), 1992 - 96,2 (13 hydroforni), 1995 - 103,0 (3117 połączeń), 1997 - 105 (3361 połączeń), 1998 - 107,1, 2003 - 180. W 2002 sieć Zakładu Wodociągów obejmowała łącznie z okolicami miasta 190 km. W 1970 na Starym Mieście tylko 3,3 km (podłączonych 39 budynków).
Zużycie wody (tys. m3/rocznie): 1960 - 7, 1965 - 156, 1972 - 340, 1975 - 840, 1977 - 975, 1979 - 1200, 1980 - 1846, 1986 - 3046, 1989 - 3487, 1991 - 3487, 1995 - 3097, 1997 - 2585 (tylko 1% do bezpośredniej konsumpcji, reszta do kanalizacji!).
Sprzedaż wody (m3/doba): 1980 - 7.432, 1985 - 12.296, 1992 - 12.791 (w tym dla gospod. domowych 9.248). Zużycie wody w przemyśle spadło z 34,6% (1980), do 10,7% (1990) i 3,4% (1992). Zużycie wody na mieszkańca (m3/rocznie): 1965 - 5,1, 1973 - 20,9, 1975 - 21,9, 1977 - 23,4, 1980 - 26,9, 1983 - 43,3, 1986 - 54,1, 1989 - 57,9, 1991 - 55,9, 1995 - 46,6, 1997 - 38,3. W 2013 PGK dostarczał wodę ponad 7 tys. odbiorcom. Osobne osobne: Studnie, Wody podziemne
* W 1973 po awarii w stacji paliw zakładów zbożowych doszło do zatrucia ujęcia wody w Zakładach Mięsnych, które przez następne 3 lata pobierały wodę z miejskiego wodociągu.
* W 1981 miasto zapotrzebowało na dobę 14 m3 a otrzymywało 12 tys. W przypadku awarii wodociągów, służyły studnie awaryjne (ręczne z agregatem), przepisowa jedna na 1000 mieszkańców. Na Plantach jedna i to bezużyteczna, gdyż wydrążona za blisko cmentarza.
* Na pocz. VII 1987 wybuchła plotka o zatruciu wody w Zamościu. Komunikaty megafonowe i prasowe o awarii sieci i używaniu wody po przegotowaniu do czasu pozytywnych wyników, zamiast uspokoić wywołały panikę.
* Pracownik PSSE w Zamościu (2013) - jeśli chodzi o Zamość, to woda, która płynie z kranów naszych domach, niczym się nie różni od tej źródlanej kupowanej w sklepach.
