Powstało 25 III 1992 jako Towarzystwo Społeczno-Kulturalne (w grupie założycielskiej 17 osób, w tym 5 mężczyzn, pierwsze spotkanie w KMPiK). Inicjatorką i prezesem przez wiele lat była Zofia Piłat (zarząd złożony wyłącznie z pań), od 2009 Elżbieta Gnyp. Promuje głównie twórczość literacką i plastyczną, Organizowało "wieczory z autografem", promocje tomików poetyckich, wystawy interdyscyplinarne (ok. 80), w 1989-99 ogólnop. plenery w Zwierzyńcu z poplenerowymi wystawami, różnotematyczne konferencje i sympozja. popularyzacje obecności w Zamościu B. Leśmiana (od 2006 jako Zamojskie Leśmianowe Biennale Sztuki). Przy Towarzystwie powstała Leśmianowa Kolekcja Sztuki (2023 - 74 prace), której zbiory  w różnych miejscowościach. Ponadto z darów poplenerowych "Renesans" posiada kolekcję malarstwa pejzażowego (ponad 150 dzieł).
Wśród wydawnictw należy wymienić tomiki poetyckie (m.in. R. Kowalickiej), albumowe katalogi indywidualne, poplenerowe i towarzyszące Leśmianowemu Biennale, periodyk "Zapis Czasu" (2002, 2007, 2010, 2018), cykle kart pocztowych. Dzięki Towarzystwu w Zamość gościli: krakowski poeta i pieśniarz Leszek Długosz, profesor filozofii Maria Szyszkowska, światowej sławy śpiewaczka Naomi Utamakura.