W twierdzy zamojskiej więziony był pierwszy rosyjski dekabrysta Władimir Rajewski. Z siostrą Franza Kafki przyjaźniła się zamościanka Chana Herszzon, a w jego bibliotece zachował się zbiór pocztówek z Zamościa, w tym jedna osobiście do niego z okazji urodzin. Zamość odnajdujemy w twórczości dwu Rosjan - Izaaka Babla (opowiadanie Zamość) i Piotra Krasnowa (1869-1947), bardziej znanego, jako kontrrewolucjonista i ataman armii dońskiej, ofiara stalinowskich czystek, lecz związanego z Zamościem - Garnizon, Powieściowy Zamość - sam opisany później w powieści Aleksego Tołstoja Chleb. Znany węgierski pisarz Mor Jokai jest autorem romansu historycznego Włosek Kobiecy (tłum. 1886), której jedną z głównych postaci jest Maria Sobieska I v. Zamoyska, z opisanymi na kilku stronach udramatyzowanym fikcyjnymi realiami - jej weselem i jednocześnie trzytygodniowym oblężeniem Zamościa przez króla Szwedów, w którego finale ginie Zamoyski, pojawia się triumfujący Sobieski.
We wrześniu 1914 dwukrotnie, jako korespondent wojenny nocował w Zamościu główny rosyjski symbolista, poeta i pisarz Walery Briusow.
O Zamościu można przeczytać w twórczości laureatów Nagrody Nobla - Henryka Sienkiewicza i Izaaka Bashevisa Singera.
W księgarni Pomarańskich ukazały się opowiadania Ilji Erenburga (Oblicze wojny, 1925). W Zamościu urodził się ojciec polsko-amerykańskiego pisarza Jerzego Kosińskiego. Zamościanka Eleonora Słobodnik tłumaczyła m.in. słynną powieść Jak hartowała się stal (1950).
Współcześnie Zamość pojawia się w powieści z 2007 Michaela Zellera z Norymbergi Die Reise nach Zamosch (w 1992 zwiedzał Zamość, w 2007 miał w Książnicy spotkanie autorskie) i jako rozbudowany epizod w walijskiej pisarki Catrin Collier Córka Magdy (2008, tłum. pol. 2011). W 2014 ukazała się powieść Kiedyś byliśmy braćmi (oryg. Once We were Brothers), jej autorem jest Amerykanin Ronald H. Balson - osnuta wokół losów mieszkającej w Zamościu rodziny Salomonów, w której wychowywał się - jak się okaże wiele lat później w Chicago - oficer SS, znany jako rzeźnik z Zamościa. W 2016 wyszła powieść Andreasa Rostka i Parallelen mit Hund: Eine Novelle aus Zamość (2016) - dwaj mężczyźni z Warszawy i Hamburga docierają do Zamościa.
* Akcja powieści Córka Magdy Catrin Collier toczy się pod koniec lat 60-tych, bohaterką jest Polka córka emigrantki, która jedzie z prochami matki do Polski aby je pochować w rodzinnej miejscowości. Pociągiem dociera z Warszawy do Zamościa, skąd ma udać się dalej. Jest tu niewielki hol dworcowy, oparty o ścianę znudzony policjant, obserwujący każdego, kto wchodził, nieznośny zgiełk, pracownicy w niebieskich uniformach pchający wózki z pocztą, bagażami po nierównej kamiennej posadzce, świszczący megafon, dwaj pijacy zawodzący na smętną nutę, jednonogi człowiek grał na akordeonie, a przed dworcem gryzło się stado psów. Do miejscowości nie jeździ pociąg ale raz w tygodniu autobus (3 godz.). Po drugiej stronie ulicy był hotel, ani jednej taksówki, tylko stara czerwona syrena, ulica uderzająco pusta i udający taksówkarza Norbert, który znał angielski.
* "Samosch", Zamość - krzyczy przez sen Hellmuth Anschütz z powieści Zellera Die Reise nach Samosch. Wyrzuca także z siebie słowo Rotunda. Starszy pan był w Zamościu podczas wojny, ale nikt nie wie, co się tam wydarzyło. Jego wnuk, młody pisarz Sebastian wyprawia się do Polski, aby poznać prawdę. (z notatki K. Czubary w "Tygodniku Zamojskim")
* W powieści popularnej trzeciorzędnej jednak pisarki Angielki Elizabeth Bibesco „Catherine Paris” (1929), tytułowa bohaterka była arystokratką rumuńską, która mieszkała w nawpół królewskim …”Zamościu”, w którym grają w tennisa: król Ferdynand bułgarski, hr. Aehrenthal i rosyjski minister spraw zagranicznych.
* Bohaterami powieści Parallelen mit Hund: Eine Novelle aus Zamość (2016) jest mężczyzna z Warszawy i mężczyzna z Hamburga, którzy poszukują w Zamościu, pierwszy starej księgi z mądrościami dawno zmarłego autora Kabały, drugi śladów wuja, który przed wybuchem wojny znalazł się w Zamościu. Andreas Rostek wątek ten wykorzystał najpierw w noweli z k. l. 90., będącej następnie bazą opowiadania Na drodze do Z., które wykorzystał do wizyty w Zamościu z wybitnym polskim fotografikiem Tadeuszem Rolke.
!!! We Francji wyszła "monografia" Henry Aurenchea La fortune de Marysieńka (Paris 1937) pełna fantastycznych szczegółów i rażących błędów, zaludnionej przez bohaterów Trylogii Sienkiewicza, pisana przez autora nieznającego polskiej literatury przedmiotu (i oczywiście języka). Kretuski (Skrzetuski) i książe Yarema uczestniczą w poselstwie po Marię Ludwikę (1645). W Gdańsku orszak Marysieńki jest spotykany przez burmistrza Podbipiętę, któremu towarzyszy syndyk rady miejskiej, Wasył Zagłoba, "długi i chudy starzec z brodą do pasa". Ślub przyszłej królowej z Zamoyskim odbywa się w Zamościu, warownym mieście położonym nad brzegami rzeki Gah. W trakcie oblężenia Zamościa przez Szwedów w obronie miasta uczestniczy Marysieńka, przebrana za oficera ("mały dragonik w pięknym czerwonym mundurze") zakochanego w "staroście jaborowskim". Dzięki zręcznej postawie Marysieńki w trakcie rokowań pokojowych w Oliwie Rzeczpospolita wyszła zwycięsko ze zmagań ze Szwecją. Książkę francuski wydawca zarekomendował jako solidną naukową monografię, opartą na źródłach i rozległej literaturze przedmiotu.